เป็นที่ชัดเจนว่า เรากำลังเผชิญกับการใช้ชีวิต การทำธุรกิจบนโลกมีลักษณะผันผวน ไม่แน่นอน สลับซับซ้อน และกำกวม หรือที่เรียกว่า VUCA(Volatility, Uncertainty, Complexity และ Ambiguity) อันเนื่องจากผลกระทบจากเทคโนโลยีที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว โดยเฉพาะเทคโนโลยีดิจิทัลที่มีรากเหง้ามาจากเทคโนลีสารสนเทศและการสื่อสาร (ICT: Information and Communication Technology) 

การเปลี่ยนแปลงองค์กรสู่องค์กรดิจิทัล (Digital Transformation) คือวุฒิภาวะขั้นสูงสุดขององค์กรดิจิทัล (Digital Organization) ที่มีขั้นตอนดังนี้

1. Digitization คือ ขั้นตอนแรกที่แปลงเนื้อหา (Content) หรือ รูปวัตถุที่อยู่ในแบบของอะนาล็อก เช่น ภาพคน อาคาร เอกสาร เสียงพูด ฯลฯ ไปสู่ในรูปแบบดิจิทัล ด้วยเครื่องมือต่างๆกัน เช่น กล้องถ่ายภาพดิจิทัล โทรศัพท์เคลื่อนที่ CCTV เป็นต้น

2. Digitalization คือ ขั้นตอนที่ 2 เป็นขั้นตอนที่นำเนื้อหาที่เป็นดิจิทัล(Digital Content) ไปใช้งานทั้งนี้เป็นการนำไปใช้งานในกระบวนการหนึ่งหรือบางกระบวนการ (Process) ขององค์กร อาจเป็นกระบวนการทำงานหลัก หรือกระบวนการทำงานสนับสนุน

3. Digital Transformation คือ ขั้นตอนที่ 3 เป็นการนำเครื่องมือดิจิทัลเข้าไปในทุกกระบวนการของธุรกิจ สู่องค์กรดิจิทัลอย่างสมบูรณ์

โมเดลการเปลี่ยนแปลงองค์กรสู่องค์กรดิจิทัลของเรา ใช้เครื่องมือที่เรียกว่า “7-factor Model” ซึ่งเกิดจากการทำวิจัยและการนำไปใช้จริงสั่งสมกันมา เป็น “Strategy Platform” สามารถนำไปใช้จริง เปลี่ยนแปลงองค์กรทั้งในระดับมหภาค (Macro) และระดับจุลภาค (Micro) 

โมเดลการเปลี่ยนแปลงองค์กรสู่องค์กรดิจิทัลประกอบไปด้วย 7 มิติของการทำการเปลี่ยนแปลง ดังนี้

1. Citizen/Customer Engagement: สร้างความผูกพันกับผู้เกี่ยวข้อง (Stakeholder) ขององค์กรด้วยเครื่องมือดิจิทัล หากเป็นธุรกิจก็คือลูกค้า หากเป็นหน่วยงานรัฐก็คือประชาชน รวมถึงผู้มีส่วนได้เสีย เครื่องมือดิจิทัล เช่น Social Listening, Digital Marketing, Influencer, Digital Branding, Digital Engagement, Crisis Management (น้ำดีไล่น้ำเสีย) เป็นต้น

2. Digital Leadership: ผู้นำยุคดิจิทัล ที่ต้องมีทักษะใหม่ๆ ตอบสนองการเปลี่ยนแปลงได้อย่างรู้เท่าทัน เช่น Foresighting, Digital Project Management, Change Management และ Design Thinking เป็นต้น

3. Process Transformation: การเปลี่ยนแปลงกระบวนการทำงานด้วยเครื่องมือดิจิทัล ด้วยการวิเคราะห์ ออกแบบ และใช้งาน ด้วยเครื่องมือต่างๆ เช่น Swimming Lane, DOWNTIME เป็นต้น ทำให้สามารถตอบสนองความต้องการของลูกค้าได้อย่างมีประสิทธิภาพ คุณภาพและราคา

4. New Business Modelling: โมเดลธุรกิจยุคดิจิทัล ที่ประกอบด้วย Business Model Canvas, Design Thinking, Don Tapscott’s New Business Models เป็นต้น

5. Digital Capability: ความสามารถขององค์กร ประกอบด้วยทักษะยุคดิจิทัล เช่น Digital Literacy, Digital Mindset รวมถึง Digital Culture และโครงสร้างพื้นฐานด้านไอซีที เช่น สถาปัตยกรรมองค์กร (EA: Enterprise Architecture), Technology Forecasting, Big Data, Blockchain, Metaverse (AR, VR, MR) เป็นต้น

6. Cybersecurity: ความมั่นคงปลอดภัยไซเบอร์ ที่องค์กรจะต้องเตรียมความพร้อมให้พอเพียง ทั้งนโยบายการบริหารจัดการก่อน ระหว่าง และภายหลังจากภัยคุกคาม งบประมาณ รวมถึงเทคโนโลยีและบุคลากร เพื่อรับมือกับภัยคุกคามใหม่ๆ เช่น Ransomeware ฯลฯ โดยเฉพาะองค์กรที่ถูกกำหนดเป็น Critical Information Infrastructure (CII) ตามพระราชบัญญัติการรักษาความมั่นคงปลอดภัยไซเบอร์แห่งชาติ อาทิ ด้านการเงิน ด้านพลังงาน ด้านโทรคมนาคม ด้านการขนส่ง ด้านสาธารณูปโภค ด้านสาธารณสุข ด้านบริการภาครัฐที่สำคัญ เป็นต้น

7. Digital Laws and Regulations: กฎหมายและกฎระเบียบด้านดิจิทัล ซึ่งในปัจจุบันนี้มีความเร่งด่วนในการที่จะต้องปฏิบัติตามกฎหมายคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล (PDPA: Personal Data Protection Act) ที่มีผลบังคับใชเต็มรูปแบบ เมื่อวันที่ 1 มิถุนายน 2565 ที่ผ่านมา ซึ่งองค์กรจะต้องเตรียมความพร้อมรองรับกฎหมายใหม่นี้ที่บทลงโทษรุนแรง ทั้งในระดับนโยบายและการนำไปปฏิบัติทั่วทั้งองค์กร (Implementation) อย่างไรก็ตาม ยังมีกฎหมายที่มีผลบังคับใช้ไปแล้ว และที่จะมีผลในอนาคต เช่น กฎหมายอาชญากรรมทางคอมพิวเตอร์ กฎหมายสินทรัพย์ดิจิทัล กฎหมายแพลตฟอร์ม กฎหมายดิจิทัลไอดี ซึ่งจะส่งผลต่อการทำธุรกิจขององค์กรได้

• ศูนย์นวพาณิชย์ มจธ. และร่วมส่งมอบแผนปฏิบัติการดิจิทัล ระยะ 5 ปี สกสค.

• สำนักงานเลขานุการคณะรัฐมนตรี ภายใต้ทุนยุทธศาสตร์การปรับสมดุลย์ภาครัฐ ประจำปีงบประมาณ ๒๕๖๔

• สำนักงานสถิติแห่งชาติ กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม ภายใต้ทุนยุทธศาสตร์พัฒนาความสามารถในการแข่งขันของประเทศ ประจำปีงบประมาณ ๒๕๖๔

• กระทรวงยุติธรรม ภายใต้ทุนยุทธศาสตร์การปรับสมดุลย์ภาครัฐ ประจำปีงบประมาณ ๒๕๖๓

• กระทรวงคมนาคม ภายใต้ทุนยุทธศาสตร์พัฒนาความสามารถในการแข่งขันของประเทศ ประจำปีงบประมาณ ๒๕๖๓